مراتب درست خوانی و روان خوانی شعر - استاد سید مهدی حسینی

منتشر شده در جمعه, 12 تیر 1394 22:31

نوشته شده توسط کارگروه فرهنگی

بازدید: 4521

طرح موضوع «مراتب درست خوانی  و روان خوانی شعر» در مجمع نغمه سرایان آل محمد (ص) استان قم  توسط استاد سید مهدی حسینی

مقدمه:

مداحان محترم لازم است قبل از اجرای شعر به سه مرحله مهم، عنایت ویژه  داشته باشند:

الف) انتخاب شعر خوب

ب) تمرین روان خوانی شعر

ج) تمرین تسلط بر محتوای شعر و برنامه ریزی برای اجرای مناسب (مهندسی اجرا)

در این بخش، به سرفصلهای بحث روان خوانی اشاره می کنیم:

1. تمرین تلفظ دقیق واژه

مداح، باید بتواند حروف واژه ها را بدرستی تلفظ کند؛ برای تحقق این هدف باید شکل املایی واژه را دقیقا ًدیده باشد.

یکی از مداحان می خواند: «امن یجیت المضطر اذا دعاه و یخشف السود!»

2. تمرین کاربرد اعراب و حرکت صحیح واژه ها

مداح، باید بتواند اعراب و حرکت واژه ها را بدرستی تلفظ کند؛ برای اطمینان خاطر از تلفظ واژگان به دو منبع ( فرهنگ لغت – شکل عمومی و مردمی تلفظ) استناد می کنیم.

3. تمرین واضح خوانی(کاربرد صحیح و کامل حروف هر کلمه)

مداح، باید حروف واژه ها را کامل،واضح  و شفاف تلفظ کند.

مداح محترمی می خواد:« بهش( به جای بهشت) از تو بود اختیار داری تو»

4. تمرین ارائه غنای واژگان

مداح، باید کلمات را پرشور و با انرژی ، با ظرفیت و حسّ متناسب با مفهوم آن بخواند تا مخاطب به شنیدن آن رغبت کامل داشته باشد.

5. تمرین مکث و پیوند

مداح، باید روابط میان کلمات، مصراع و بیت را بررسی کند و آن را دقیق بخواند.

مداح محترمی می خواند:

با دعای مادرش مقداد و بو....ذر می شویم

تا علی داریم با سلمان برا.......در می شویم!

(نقطه چین ها ، نشانه مکث بی جاست)

6. تمرین تکیه

مداح، باید بتواند «مرکز ثقل محتوایی» بیت را تشخیص دهد؛ یعنی بداند تأکید شاعر بر روی کدام واژه است.

مثال: در مصراع« در آن نفس که بمیرم در آرزوی تو باشم...»

اگرهنگام خواندن، تأکید بر روی « بمیرم» باشد به این مفهوم است که فقط در وقتی که بمیرم در آرزوی تو باشم!

اگرهنگام خواندن، تأکید بر روی « آرزو» باشد به این مفهوم است که فقط در آرزوی تو باشم!

اگرهنگام خواندن، تأکید بر روی « تو» باشد به این مفهوم است که فقط در آرزوی تو أم نه کسی دیگر(

مقصود سعدی نیز همین نکته است)

7. تمرین کاربرد لحن های مختلف

قریب به بیست لحن در ادبیات وجود دارد که حدود ده نوع آن در مداحی پرکاربرد است.

مداح باید لحن های خبری، حماسی، عاطفی، پرسش تأکیدی، پرسش انکاری، تعریض، و... را بشناسد تا بتواند لحن موجود در شعر را بدرستی انتقال دهد.

8. تمرین ریتم و آهنگ کلام

در برخی موارد، مداح مجبور است به اقتضای مجلس، آهنگ شعرخوانی را تند یا کند نماید.

برای تقویت بیان در پیوسته خوانی، تکرار مستمر  این بیت تأثیرگذار است:

در این درگه، که گه گه که که و که شود ناگه

به امروزت مشو غره که از فردا نئی آگه!

9. تمرین رفع گرفتگی و لکنت زبان

در برخی موارد، زبان مداح دچار لکنت می شود برای شفاف کردن زبان و نحوه بیان، این آیات را پشت سر هم،  بدون مکث، البته واضح و دقیق تکرار کنید:

*      فَسَيَكْفِيكَهُمُ اللّهُ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ/ بقره 137/

*      إِن تَمْسَسْكُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَإِن تُصِبْكُمْ سَيِّئَةٌ يَفْرَحُواْ بِهَا وَإِن تَصْبِرُواْ وَتَتَّقُواْ لاَ يَضُرُّكُمْ كَيْدُهُمْ شَيْئًا/120 /آل عمران

*      كَادَ يَزِيغُ قُلُوبُ فَرِيقٍ مِّنْهُمْ ثُمَّ تَابَ عَلَيْهِمْ إِنَّهُ بِهِمْ رَؤُوفٌ رَّحِيمٌ/117/ توبه

*      أَوَلَمْ يَرَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ كَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاء كُلَّ شَيْءٍ حَيٍّ أَفَلَا يُؤْمِنُونَ / انبیا/30

*      وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاء بُعُولَتِهِنَّ... نور/31

10. درست خوانی و روان خوانی وزنی

مداح باید بتواند ابیات را بدون ایراد وزنی بخواند و آهنگ موسیقایی آن را در خواندن خود به ذهن مخاطب تلقین کند.

این شیوه براحتی در هنگام اجرای سبک نوحه اتفاق می افتد.

مثال:

مداح محترم باید بداند و در خواندن خود مشخص کند که درکدامیک از این ابیات، «امید»با تشدید و کدامیک بدون تشدید خوانده می شود؟

چون به نخلستان رسیدم شد امیدم نا امید
با وجود آن که امید فراوان داشتم

با کدامین دیده اینک برجمالت بنگرم
من که از دیدار تو امید درمان داشتم

التماس دعا

سیدمهدی حسینی

اضافه کردن نظر